Özet: Gıda boyaları; gıdaların işlenmesi ve depolanması esnasında yitirilen taze rengi tekrar canlandırmak, solan rengi güçlendirmek, renksiz besini renklendirmek, kalitesiz bir ürünü maskeleyerek tüketiciler için cazip hale getirmek amacıyla gıdalara eklenmektedirler. Yiyecek ve içecek endüstrisinde yararlanılan sentetik boyaların çoğu azo boyalardır. Dünya çapında üç binden fazla azo boyanın kullanıldığı bileşik tespit edilmiştir. Azo boyalar, yapısında azo grubu (–N=N–) ile aromatik halka bulunan sentetik katkı maddeleridir. Bu azo boyalar asidik ve bazik olmak üzere iki çeşittir. Piyasada yaklaşık olarak 3000 kadar azo boya vardır. Allura Red en fazla kullanılan azo gıda boyaları arasındadır. Allura Red çoğunlukla ekmekte, sıvı gıdalarda, tatlı ve hayvansal kaynaklı besin ürünlerinde kullanılan bir azo boya çeşididir. Allura Red ilk kez 1971’de ABD’de gıda renklendirici olarak tanıtılmıştır. Allura Red’in belirlenen resmi sınırın üstünde alınması durumunda gıda aşırı duyarlılığı, alerji, kanser, dikkat eksikliği, multiple skleroz, hiperaktivite bozukluğu, mide bulantısı, kardio hastalıkları, beyin hasarı, astım gibi insan sağlığına olumsuz etkilerinin olduğu görülmüştür. Aynı zamanda Allure Red’in kromozomal anormaliliğe, gelişimsel toksisiteye, DNA hasarına, genotoksisiteye, nörotoksisite, psikotoksisite, üreme toksisitesi ve hiperaktifliğe neden olduğu vurgulanmıştır.
Son dönemlerde gıda üretim çeşitliliğinin yüksek seviyelerde olması, tüketici beslenme alışkanlıklarının farklılaşması gibi sebeplerden dolayı işlenmiş gıdaların sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Pek çok ülkede tüketilen işlenmiş gıdaların raf ömrünü uzatmak ve kalite özelliklerini sağlamak amacıyla gıda katkı maddelerinin kullanılması kaçınılmaz hale gelmiştir. Sağlık açısından değerlendirildiğinde; katkı maddelerinin kullanımının yasal sınırlar içerisinde ve belirli bir işlevi yerine getirebilmesi için kullanılması gerekmektedir.
ORCID NO: 0000-0002-5344-5367
Anahtar Kelimeler: Allura Red, Genotoksik, Gıda boyası, Toksik
|
