Pigmentler, ışığın belirli dalga boylarını emerek, yüzeyden geçme ya da yansıma şeklini değiştirerek oluşan enerjinin beyne iletilmesi ile renk algısı ortaya çıkaran maddeler veya bileşiklerdir. Pigmentler, bir ortamın rengini oluşturmasının yanı sıra ortamın görünümünü iyileştirme ve koruma gibi özelliklere sahiptir. Bu bileşiklerin endüstride gıda, kozmetik, boya, ilaç, cam, tekstil gibi geniş kullanım alanı bulunmaktadır. Pigmentler kaynak bakımından; doğal ve sentetik olarak, bileşim bakımından; organik ve inorganik olarak sınıflandırılmaktadır. Kimyasal yollarla sentezlenen pigmentlerin maliyeti oldukça düşüktür ancak pek çoğu toksik, mutajenik ve kanserojenik özelliklere sahip olup doğaya zararları göz ardı edilemeyecek kadar büyüktür. Bu sebeple organik yapıdaki pigmentlere duyulan ilgi giderek artmaktadır. Organik pigmentler bitkisel, hayvansal ya da mikrobiyal kaynaklardan elde edilebilmektedir. Hayvansal kaynaklardan pigment eldesi yüksek maliyetli ve zordur. Bitkisel kaynaklardan pigment eldesi kolay ve ucuzdur ancak iklim koşullarının değişmesi, her mevsim üretime uygun olmaması gibi dezavantajlara sahiptir. Mikroorganizmaların üreme ortamlarından yapılan pigment ekstraksiyonunun maliyeti düşüktür ve mikrobiyal pigmentlerin renklendirici özelliklerinin yanı sıra antimikrobiyal, antikarsinojenik gibi önemli biyolojik aktiviteye sahip olmaları dikkat çekmektedir. Aynı zamanda mikroorganizmalardan pigment eldesinde renk yelpazesi geniş olup, mikrobiyal pigmentler biyolojik olarak parçalanabilir ve çevre dostudur. Bu sebeple mikroorganizmalar, pigment üretiminde önemli bir potansiyel kaynak haline gelmiştir. Hücre içi pigmentler suda erimezler ve besiyerini boyamazlar. Hücre dışı pigment üretenlerde ise pigment besiyeri içerisine difüzlenir ve bu pigmentler suda çözünme özelliğine sahiptirler. Literatürde Serratia marcescens’ ten üretilen prodigiosin pigmentinin tekstil endüstrisinde uygulanmasının yanı sıra Fusarium, Streptomyces, Mycobacterium, Agrobacterium, Myxococcus gibi birçok mikroorganizmadan pigment eldesi ile ilgili çalışmalara rastlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: pigment, mikrobiyal pigment, tekstil, gıda
|
