Kardan şaftı, kamyon, tır gibi ağır ticari sınıf araçlar için önemli bir konuma sahiptir. Hareket mili veya kardan mili olarak da adlandırılan kardan şaftı, motorda oluşan eksenel döndürme momentini aracın diferansiyeline en uygun şekilde ileterek aracın hareketini sağlayan güç aktarımını gerçekleştirmektedir. Hareket milinin bu işlemi gerçekleştirmesi sırasında meydana gelebilecek titreşimlerin yolcuya ya da müşteriye rahatsızlık vermemesi, yolcunun sürüş esnasında konforunu sağlamak için en kritik gereksinimlerden biridir. Şaftın dönme hareketinin desteklenmesi ve hareket esnasında oluşacak titreşimlerin şasiye iletilmesini engelleyerek yolcuların konforlu bir seyahat gerçekleştirmesini sağlamak amacıyla şaft askı lastikleri kullanılmaktadır. Bu çalışmada, kardan şaftı üzerinde meydana gelen titreşimi azaltacak şaft askı lastiğine ait tasarım, analiz ve validasyon süreçleri incelenmiştir. Yeni geliştirilmekte olan ağır ticari sınıf araçta, şaftın ortasından bir braket vasıtası ile gövdeye bağlanması ve kardan milinin eksenel olarak dönmesi sırasında meydana gelebilecek titreşimlerin yolcuya en az şekilde iletilmesi sağlanmalı ve yolcuya rahatsızlık vermemesi için uygun bir şekilde yataklama yapılması gerekmektedir. Bu bağlamda 150.000 mil ömür dayanımı gerekliliği göz önünde bulundurularak, sonlu elemanlar analizi metodu ile gerçekleştirilen iterasyonlar sonucunda, 80 N/mm radyal yay sabitini sağlayacak farklı kauçuk geometrileri belirlenmiştir. Belirlenen farklı kauçuk geometrileri arasından en düşük gerinim seviyesine sahip olan geometri tespit edilmiştir. Böylelikle kardan şaftının 10 mm deplasman altındaki gerinim seviyesi %10 oranında azaltılmış versiyonu seçilerek ömür dayanımı ve radyal sabitini sağlayan en uygun çözüm elde edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Kardan şaftı, hareket mili, ticari sınıf, şaft askı lastiği, titreşim, tasarım ve analiz
|