Endüstride, akýþkanlarýn borular aracýlýðýyla taþýnmasýný saðlayan borular ile kurulan tesisat sistemine borulama denilmektedir. Borulama tasarýmý da esas olarak boru gerilme analizlerine baðlýdýr. Borularýn güzergâhlarý belirlenirken boru boyutlarý, boru destek aralýklarý, taþýnacak akýþkanýn termal koþullarý ve basýncý tasarýma doðrudan etki eder. Özellikle basýnçlý akýþkanlar, dirsekler üzerinde, boru üzerinde ve bu bölgelerde bulunan aský sistemleri üzerinde kritik yükler oluþturur ve yüksek zorlamalarýn oluþmasýna sebep olurlar. Ayrýca, yüksek sýcaklýklar altýnda çalýþan uzun boru hatlarý tesisat sistemini etkileyecek þekilde genleþme eðilimindedir. Bu nedenle tasarýmý gerçekleþtiren tasarýmcýlar ve mühendisler, boru üzerinde oluþan zorlama etkisini azaltmak amacýyla çeþitli yöntemler kullanýrlar. Bu yöntemlerin en çok kullanýlanlarýndan biri omega tipi tasarýmlardýr. Ancak omega tipi tasarýmlar, maliyetleri olumsuz etkileyecek ekstra alana, aský elemanlarýna, dirseklere, ek çelik yapý tasarýmýna ve montaj zorluklarýna sebep olabilir. Bu nedenle boru hattýnýn geometrisini, omega sayýsýný, omega boyutlarýný, boru destek sayýsýný ve aský sistemlerini optimize etmek gereklidir. Çözüm olarak genellikle boru hattýnýn güvenli gerilme sýnýrlarý içerisinde olacak þekilde sistemdeki omega sayýsýný ve uzunluðunu azaltmak tercih edilmektedir. Bu önlemler sonucunda boru hattýnýn üzerinde oluþan gerilmenin izin verilen gerilme deðerleri aralýðýnda kalmasý amaçlanýr. Endüstride omegalar tasarlanýrken genellikle ampirik modeller kullanýlmaktadýr. Bu çalýþmada endüstride yaygýn olarak kullanýlmakta olan farklý omega tasarýmlarý karþýlaþtýrýlmýþtýr. Tasarým yapýlýrken ASME B31.3(Proses Borulama) koduna ait yönergeler takip edilmiþ ve gerilme hesaplamalarý için CAESAR II ticari yazýlýmý kullanýlmýþtýr. Borularýn dayanýmýndan ödün vermeden hattýn uzamasý, yanal ve düþey hareketleri, gerilme deðerleri, omega boyutlarý ve aský sisteminde kullanýlan destek sayýsý ile ilgili bir karþýlaþtýrma yapýlmýþ ve sonuçlar yorumlanmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Boru Gerilme Analizi, CAESAR II, Omega, Boru destekleri, Mekanik tesisat
|