Bu çalýþmada borlu çelikler grubunda yer alan yüksek mukavemet, sertlik ve aþýnma dayanýmýna sahip 33MnCrB5-2 malzemesine kriyojenik iþlem olarak bilinen diðer adýyla sýfýr altý iþlem uygulanmýþtýr. Bu çelikler hýzlý bir þekilde soðutulduðunda tane içinde kalan bor sertleþebilirlik üzerinde büyük bir etki yaratýr. Ancak karbon oranýnýn fazla olmasý bu etkiyi kaybettirdiðinden özellikle orta karbonlu çeliklere az miktarda bor ilavesiyle geliþtirilmiþtir. Ýlk olarak analizler için uygun boyutta abrasiv ile kesilen malzemeler -80 ºC’ye soðutularak 2 saat kriyojenik iþlem (sýfýr altý iþlem) uygulanmýþtýr. Bazý grup malzemelerde kriyojenik iþlem uygulanmadan analizler için uygun boyutta kesilmiþtir. Kesilen numuneler klasik metalografik iþlemden (zýmparalama/ parlatma/daðlama) geçirilmiþtir. Metalografik iþlemin yapýlmasýyla mekanik özelliklerini belirlemek için her iki grup malzemenin HV 0.5 göre mikro sertlik deðerleri alýnýp birbirleriyle sertlik oranlarý karþýlaþtýrýlmýþtýr. Özellikle metalografik iþlem sonrasý mikro sertlik deðerlerine bakýlmýþ mikroyapýda homejen ana faz bölgesinin görülerek her numunede benzer bölgelerden test yapýlmasý saðlanmýþtýr. Yapýlan iþlemler sonrasý malzemelerin kristalografik özellikleri X-Iþýný Kýrýným yöntemi (XRD) kullanýlarak belirlenmiþtir. Bu analiz ile kriyojenik iþlem uygulanan ve uygulanmayan malzemelerin kristalite boyutu hesaplanmýþtýr. Ayrýca XRD analiziyle belirlenen kýrýným olduðu düzlemlerin düzlemler arasý mesafesi ve kafes parametresi Bragg yasasýna göre belirlenmiþtir. Kýrýnýmýn olduðu düzlemlerin gerinim deðeride Debye Scherrer formülünden hesaplanmýþtýr. Yapýlan bu çalýþma ile sýklýkla aþýnmaya maruz kalan yerlerde kullanýlan 33MnCrB5-2 malzemesinin kriyojenik iþlem sonrasý mekanik ve kristalografik özelliklerinin nasýl deðiþtiði araþtýrýlmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Borlu çelikler, Kriyojenik iþlem, Kristalografi
|