Fiber optik kablolar, sensörlerden daha hassas ölçüm yapabilmeleri ve çevresel faktörlere karþý dirençli olmalarý sebebiyle son zamanlarda algýlayýcý olarak da kullanýlmaktadýrlar. Optik bir sistem üzerinden fiber optik kablo kullanýlarak sýcaklýk, gerginlik ve akustik etkiler algýlanabilmektedir. Algýlama optik cihazýn gönderdiði ýþýðýn optik kablo içerisinde geri saçýlmasý ile gerçekleþir. Fiber optik akustik algýlayýcý sistemler sayesinde herhangi bir hat üzerindeki bir noktada gerçekleþebilecek kazý olaylarý, sýnýr ihlalleri veya boru hatlarýndaki kaçak veya sýzýntýlarýn tespiti de mümkün olabilmektedir. Bu çalýþmada da yaklaþýk 50 km doðrusal bir fiber hattýnda akustik algýlama yapabilen bir prototip cihaz tasarlanmýþtýr. Cihaz geliþtirilirken, algýlama mesafesini ve SNR seviyesini arttýrmak için eþevreli algýlama (coherent detection) türü tercih edilmiþtir. Geliþtirilen sistem kapalý bir ortamda konumlandýrýlmýþ olup, sistemde gerçekleþen deðiþiklikler genlik ve þelale (waterfall) ekranlarýnda canlý olarak izlenebilmektedir. Ýzlenen bu veriler bir depolama biriminde saklanabilmektedir. Saklanan veriler üzerinde filtreler uygulanarak gerçekleþen olayýn genlik ve þelale görüntüsü yeniden elde edilebilmektedir. Sistemin etkinliðini göstermek amacýyla fiber optik kablo çit üzerine döþenerek, dýþ ortamda gerçekleþen sýnýr ihlalleri tespit edilmeye çalýþýlmýþtýr. Geliþtirilen sistem hem çevresel olaylar hem de planlý olaylar altýnda test edilmiþtir. Test sürecinde fiber optik kablo üzerinde gerçekleþen planlý olaylarýn kanal noktalarý tespit edilmiþtir ve testler tekrarlanarak veriler incelenmiþtir. Testler sonucunda çit üzerine döþenmiþ fiber üzerinde gerçekleþen týrmanma gibi akustik olaylarýn baþarýlý bir þekilde tespit edildiði görülmüþtür. Çalýþma sayesinde geliþtirilen sistem sýnýr ihlal tespiti ve önlenmesi süreçlerinde etkin bir þekilde kullanýlabileceði sonucuna varýlmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Fiber Optik Kablo, Daðýtýk Akustik Sensör, Sýnýr Güvenliði
|