Soðuk þekillendirme prosesi çok adetli baðlantý elemanlarý üretimi için yaygýnca kullanýlan bir prosestir. Bu proses iþ parçasýnýn plastik deformasyona uðrayarak kalýcý þekilde deforme edilmesi yardýmý ile gerçekleþtirilir. Plastik deformasyon ile þekillendirme prosesinde malzeme hacim deðiþikliðine uðramadan kristal yapý özelliklerini koruyarak herhangi bir süreksizlik, çatlak yada kýrýlma oluþturmadan þekillendirme amaçlanýr. Bu sürecin gerçekleþmesi birden çok istasyona sahip soðuk þekillendirme makinalarý yardýmý ile gerçekleþtirilir. Ýstasyonlarda sabit ve hareketli kalýp olmak üzere iki kýsým bulunur. Uzun spiral þeklinde olan hammadde diðer adý ile filmaþin, soðuk þekillendirme makinasýna beslenir daha sonrasýnda ayarlanan uzunluktaki malzeme kesilerek istasyonlara taþýnýr. Her bir istasyonda dövülen iþ parçasý ara istasyonlarda istenilen geometriye yakýnlaþýr, son istasyonda ise final ölçü ve toleranslara getirilir. Araþtýrma, 6 istasyonda dövülerek üretilen kaynak bünyeli M10 boyutundaki somunun 4. Ýstasyonundaki kalýbýn seri imalata geçemeden kýrýlmasý üzerine gerçekleþtirilmiþtir. Çalýþmada sonlu elemanlar metodu ile simülasyonlar gerçekleþtirilmiþ, kalýbýn kýrýlma sebebi olarak kalýp içerisinde oluþan gerilmelerin kalýbýn statik dayaným limitlerini aþtýðý görülmüþtür. Mevcut durumda kalýp sistemi, çok parçalý ve havuzlu sistem yapýsýna sahiptir. Simülasyon sonuçlarý ve kalýplarýn fiziksel incelemeleri sonucunda çok parçalý ve havuzlu sistemden farklý olarak yeni tasarým gerçekleþtirilmiþtir. Yeni tasarýmla beraber sabit kalýpta iþ parçasýnýn havuz çeperlerinde oluþturduðu iç basýnç vurucu kalýba alýnarak sabit kalýp üzerinde oluþan yük nominal deðerlere indirilmiþtir. Yapýlan revizyonlar simülasyonlar yardýmý ile doðrulanmýþ, sonrasýnda ürünün seri imalata girmesine olanak saðlamýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Sonlu Elemanlar Yöntemi, Simülasyon, Soðuk Þekillendirme, Soðuk Þekillendirme Kalýbý, Kaynak Bünyeli Somun, Somun, Kalýp Ömrü
|
