Pigmentler, ýþýðýn belirli dalga boylarýný emerek, yüzeyden geçme ya da yansýma þeklini deðiþtirerek oluþan enerjinin beyne iletilmesi ile renk algýsý ortaya çýkaran maddeler veya bileþiklerdir. Pigmentler, bir ortamýn rengini oluþturmasýnýn yaný sýra ortamýn görünümünü iyileþtirme ve koruma gibi özelliklere sahiptir. Bu bileþiklerin endüstride gýda, kozmetik, boya, ilaç, cam, tekstil gibi geniþ kullaným alaný bulunmaktadýr. Pigmentler kaynak bakýmýndan; doðal ve sentetik olarak, bileþim bakýmýndan; organik ve inorganik olarak sýnýflandýrýlmaktadýr. Kimyasal yollarla sentezlenen pigmentlerin maliyeti oldukça düþüktür ancak pek çoðu toksik, mutajenik ve kanserojenik özelliklere sahip olup doðaya zararlarý göz ardý edilemeyecek kadar büyüktür. Bu sebeple organik yapýdaki pigmentlere duyulan ilgi giderek artmaktadýr. Organik pigmentler bitkisel, hayvansal ya da mikrobiyal kaynaklardan elde edilebilmektedir. Hayvansal kaynaklardan pigment eldesi yüksek maliyetli ve zordur. Bitkisel kaynaklardan pigment eldesi kolay ve ucuzdur ancak iklim koþullarýnýn deðiþmesi, her mevsim üretime uygun olmamasý gibi dezavantajlara sahiptir. Mikroorganizmalarýn üreme ortamlarýndan yapýlan pigment ekstraksiyonunun maliyeti düþüktür ve mikrobiyal pigmentlerin renklendirici özelliklerinin yaný sýra antimikrobiyal, antikarsinojenik gibi önemli biyolojik aktiviteye sahip olmalarý dikkat çekmektedir. Ayný zamanda mikroorganizmalardan pigment eldesinde renk yelpazesi geniþ olup, mikrobiyal pigmentler biyolojik olarak parçalanabilir ve çevre dostudur. Bu sebeple mikroorganizmalar, pigment üretiminde önemli bir potansiyel kaynak haline gelmiþtir. Hücre içi pigmentler suda erimezler ve besiyerini boyamazlar. Hücre dýþý pigment üretenlerde ise pigment besiyeri içerisine difüzlenir ve bu pigmentler suda çözünme özelliðine sahiptirler. Literatürde Serratia marcescens’ ten üretilen prodigiosin pigmentinin tekstil endüstrisinde uygulanmasýnýn yaný sýra Fusarium, Streptomyces, Mycobacterium, Agrobacterium, Myxococcus gibi birçok mikroorganizmadan pigment eldesi ile ilgili çalýþmalara rastlanmaktadýr.
Anahtar Kelimeler: pigment, mikrobiyal pigment, tekstil, gýda
|
