Yürütülen bu çalýþmanýn amacý Orta Kýzýlýrmak Vadisi kapsamýnda yerel kuru fasulye popülasyonlarýnýn morfolojik deðiþkenliklerin belirlenmesi ve biyoçeþitliliðinin ortaya konulmasýný kapsamaktadýr. Adýný suyunun renginden alan Kýzýlýrmak nehri, Anadolu'da kurulmuþ medeniyetlere hep ev sahipliði yapmýþ olup ülkemizin en önemli ve uzun vadisidir. Özellikle Orta Kýzýlýrmak Vadisi’nde yetiþtirilen yerel kuru fasulye popülasyonlarý yurdumuzun her köþesinde ilgi görmüþ ve lezzetliliði ile Türk mutfaklarýnda yerini almýþtýr. Orta Kýzýlýrmak Vadisi sýnýrlarý içinde 8 il ile bu illere baðlý 27 ilçedeki belde ve köylerden 302 adet yerel kuru fasulye popülasyonu toplanmýþ olup toplanan yerel kuru fasulye popülasyonlarýnýn tohum þekli, rengi ve büyüme formlarý dikkate alýnarak gruplandýrýlmalarý sonucunda 662 adet yerel kuru fasulye alt örneði oluþturulmuþtur.
Yerel kuru fasulye alt örneklerinin tohum rengi ile tohum þekilleri bile Orta Kýzýlýrmak Vadisi’nin çeþitlilik açýsýndan ne kadar zengin olduðunu ortaya koymuþtur. Orta Kýzýlýrmak Vadisi kapsamýnda toplanan bilgilerden kuru fasulyenin hemen her iþletmede yetiþtiriciliðinin yapýldýðý ticari standart çeþit giriþinin olmadýðý ve yetiþtiriciliði yapýlan yerel kuru fasulye materyallerinin büyük kýsmýnýn yerel olduðu belirlenmiþtir. Özellikle Orta Kýzýlýrmak Vadisi kapsamýnda yer alan Kýrýkkale, Nevþehir ve Sivas illerindeki bazý ilçelerde yetiþtiriciliði yapýlan yerel kuru fasulye materyallerinin kendi iç pazarlarý yanýnda baþta Ankara ve Ýstanbul olmak üzere dýþ pazarlar ile özellikle kuru fasulye piþirilen lokantalara satýþlarýnýn yapýlarak deðerlendirildiði görülmüþtür.
Anahtar Kelimeler: Orta Kýzýlýrmak Vadisi, Fasulye, Popülasyon, Biyoçeþitlilik, Genotip
|
