Ýç Anadolu Bölgesi’nin Orta Kýzýlýrmak bölümünde yer alan Kýrþehir Ýlinin ekolojik yapýsý, iklimi ve toprak özellikleri çiftçiler tarafýndan yetiþtiriciliði yapýlan nohutta büyük bir varyasyon oluþturmuþ olup geleneksel olarak yapýlan tarýmdan dolayý nohut yetiþtiriciliði bölgeye has yerel çeþitlerle daha çok yapýlmaya imkan vermiþtir. Bu durum morfolojik ve agronomik parametreleri farklý nohut genotiplerinin bölgeden toplanýlmasýna ve deðerlendirilmesine olanak saðlamýþtýr. Yürütülen bu çalýþma ile Kýrþehir il sýnýrlarý içinde yer alan 7 ilçe ile bu ilçelere baðlý belde/köylerden toplanmýþ 54 adet nohut materyali içinden tane renkleri ve þekilleri dikkate alýnarak 58 adet yerel nohut genotipi oluþturulmuþtur. Bu çalýþmada 58 adet nohut genotipin morfolojik varyabilitenin istatistiksel analizinin ortaya konulmasý hedeflenmiþ olup morfolojik varyabilitenin ortaya konulmasý amacýyla Kýrþehir Ahi Evran Üniversitesi Tarýmsal Uygulama ve Araþtýrma Merkezine ait deneme arazisinde 2014 yýlýnda ekimleri gerçekleþtirilen her bir yerel nohut genotipinden 25 adet gözlem alýnmýþ olup morfolojik karakterizasyonlarý gerçekleþtirilen 58 adet yerel nohut genotipi, ABA (Ana Bileþen Analizi) ve Cluster (Kümeleme) analizine tabi tutularak dendrogram oluþturulmuþtur.
Uygulanan Cluster analizi sonucunda yerel nohut genotiplerinin 9 adet ana grupta toplandýklarý tespit edilmiþtir. Elde edilen ana gruplar incelendiðinde 12 adet yerel nohut genotipi ile Grup G en fazla nohut genotipine sahip olurken bunu 11 adet nohut genotipi ile Grup B izlemiþ olup 3’er adet yerel nohut genotipleri ile Grup C, Grup E ve Grup H’ýn en az nohut genotipine sahip ana gruplar olduklarý belirlenmiþtir. ABA ve Cluster analizi sonucunda gerek kalitatif gerekse kantitatif özelliklerde görülen varyasyon, yerel nohut gnotiplerinin çeþit geliþtirme ve ýslah çalýþmalarý içine alýnabileceðini ortaya koymuþtur.
Anahtar Kelimeler: Kýrþehir, Yerel Nohut, Genotip, Cluster, Ana Bileþen Analizi
|
