Dünyanın birçok yerinde, özellikle kentsel alanlarda, yağış sonraları yüzeylerde biriken yağmur sularının tahliye edilmesi ve yeniden kullanılabilmesi için kanalizasyon sistemleri inşa edilmiştir. Zira meskun bölgelerdeki yağmur sularının kanallar aracılığı ile toplama bölgelerine ulaştırılmaması durumunda şiddetli yağışlarda cadde ve sokakların sular altında kalması, düşük kotlu bölgelerdeki ev ve iş yerlerinin su baskınları ile karşı karşıya kalmaları kaçınılmaz olacaktır (TMMOB, 2020). Ülkemizde, özellikle büyükşehirlerde yapılan çalışmalar ve yaşanan vakalar incelendiğinde, yağmur sularının toplanma bölgelerine tahliyesinin sağlanması için yeterince kanalizasyon hattının inşa edilmemiş olduğu görülmektedir. Kent içi yağmur suyu kanalizasyon sistemlerinin tamamen inşa edilmesi bazen çok uzun bir zaman dilimine yayılabilmekte ve aynı zamanda yüksek maliyetleri de beraberinde getirebilmektedir. Böyle durumlarda yağmur sularının en fazla toplandığı bölgelere yatırım önceliğinin verilmesi yerinde bir karar olacaktır. Günümüzde birçok amaç için kullanılan Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve bu kapsamda değerlendirilen Sayısal Yükseklik Modelleri (SYM)’nin uygun yazılımlar ile birlikte kullanılması sonucunda kent içi yollarda birikecek olan yağmur sularının belirlenmesi ve derecelendirilmesi mümkündür. Bu çalışmada İstanbul ili, Eyüpsultan ilçesinde bulunan bazı mahallelere ait Sayısal Yükseklik Modellerinin kullanılması sonucu, bölgelerdeki yağış toplanma alanları belirlenmiştir. Belirlenen bölgelerden kent içi ulaşım yolları filtrelenmiş, ardından da bu yollarda oluşan yağış miktarlarının derecelendirme işlemi yapılmıştır. Çalışmada ArcGIS yazılımında yer alan Arc Hydro modülünden faydalanılmıştır.
Anahtar Kelimeler: İstanbul, Sayısal Yükseklik Modeli, Yağmur suyu, CBS, Arc Hydro.
|
